background

Testamenty - rodzaje

Prawo spadkowe reguluje kilka rodzajów form testamentów. Testamenty dzielimy na tzw. zwykłe oraz szczególne. Te pierwsze są najbardziej powszechne, sporządzenie tych drugich jest możliwe tylko w specyficznych i wyjątkowych okolicznościach.

Do testamentów zwykłych zliczamy:

Testament własnoręczny (zwany też holograficznym) - najpowszechniejszy i zarazem najprostszy. Należy przestrzegać jednak kliku podstawowych zasad - musi być napisany w całości własnoręcznie, zawierać datę sporządzenia oraz podpis spadkodawcy. Plusami jest prostota oraz w zasadzie brak kosztów nawet, gdy testament taki zostaje wielokrotnie zmieniany przed śmiercią przez spadkodawcę. Minusami, prócz negatywnych skutków niezachowania w/w zasad poodujących jego niewżność, są możliwości jego zagubienia, umyślnego zniszczenia lub przerobienia po śmierci spadkodawcy.  

Testament notarialny - można go sporządzić wyłącznie w formie aktu notarialnego. Ta forma sporządzania testamentu objęta  jest szczegółowymi wymogami formalnymi i wiąże się z opłatami notarialnymi. Pomimo to testament taki ma cechy dokumentu urzędowego co powoduje, iż jego podważenie jest znacznie trudniejsze. Dodatkowo oryginał dokumentu znajduje się u notariusza, co zabezpiecza go przed zgubieniem, zniszczeniem lub przerobieniem.

Testament alograficzny - to specyficzny rodzaj testamentu gdzie ostatnia wola spadkodawcy składana jest ustnie wobec przedstawicieli władz samorządu terytorialnego oraz dwóch świadków, a następnie spisywana w protokole. Ze względu na sformalizowaną procedurę jest to najmniej popularny ze testamentów zwykłych. Plusem jest to, iż tak sporządzony testament ma podobnie jak testament notarialny  cechy dokumentu urzędowego, przez co trudniej go podważyć. Opłaty są z kolei niższe niż u notariusza. Minusem poza w/w sformalizowaniem jest także to, iż nie można w ten sposób sporządzić testamentu dla osób głuchych lub niemych.

 

Do testamentów szczególnych zaliczamy:

Testament ustny - sporządzany, gdy istnieje obawa rychłej śmierci albo gdy jest bardzo utrudnione lub niemożliwe sporządzenie testamentu zwykłego. Polega na złożeniu oświadczenia o swej ostatniej woli wobec 3 świadków.

Treść takiego oświadczenia winna być następnie spisana w ciągu roku i podpisana przez spadkobiercę i dwóch świadków lub przez trzech świadków. Jeżeli to nie nastąpi istnieje możliwość ustalenia treści ostatniej woli przed sądem w terminie 6 miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy, na podstawie zeznań przynajmniej dwóch spośród trzech świadków.  

Testament podróżny - sporządzany w podróży wyłącznie na statku morskim (nie śródlądowym) lub powietrznym. Spadkodawca oświadcza wolę wobec kapitana statku lub jego zastępcy oraz 2 świadków. Następnie wola ta jest spisywana przez kapitana (lub zastępcę), odczytywana, a pismo z zapisem podpisywane przez wszystkich obecnych, w tym przez spadkobiercę. Jeżeli ten ostatni nie może pisać należy to na piśmie odnotować.  Testament podróżny (w sytuacji podróży morskiej lub powietrznej) ma pierwszeństwo przed testamentem ustnym. Dopiero, gdy nie można spełnić formalnych warunków (np. brak w ogóle lub brak dostępu do  kapitana lub zastępcy), a jednocześnie istnieje np. obawa rychłej śmierci wobec grożącego bezpośrednio niebezpieczeństwa wówczas możliwe jest sporządzenie testamentu ustnego.

Testament wojskowy - szczególny rodzaj testamentu uregulowany wyjątkowo w odrębnym rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej i Ministra Sprawiedliwości z 30-01-1965r. w sprawie testamentów wojskowych (Dz. U. z 1965r. Nr 7, poz. 38.). Sporządzony może być w czasie mobilizacji, wojny lub w czasie przebywania w niewoli. Z takiej formy testamentu skorzystać mogą żołnierze Sił Zbrojnych w służbie czynnej, pracownicy cywilni zatrudnieni w Siłach Zbrojnych oraz szczegółowo w rozporządzeniu wymienione grupy osób cywilnych towarzyszącym Siłom Zbrojnym (np. personel PCK, osoby wykonujące czynności  duszpasterskie). Procedura sporządzania testamentu wojskowego nie jest wbrew pozorom procedurą bardzo prostą. Rozporządzenie przewiduje jednak znaczne uproszczenia w przypadku odniesienia poważnych ran lub obrażeń grożących śmiercią. Dodatkowo zawsze istnieje możliwość skorzystania z każdej z innych form sporządzania testamentu (np. własnoręcznego lub ustnego).

 

Warto wiedzieć.

Testamenty szczególne tracą swoją moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego. Wyjątkiem jest sytuacja gdy spadkobierca wcześniej zmarł.

Te sześć miesięcy może ulec wydłużeniu o okres w ciągu którego spadkodawca nie miał możliwości sporządzenia testamentu zwykłego. Przeszkody muszą być w zasadzie natury bezwzględnej tj. np. ciężka choroba wyłączająca świdomość, ubezwłasnowolnienie itp. Nie dotyczy to zatem przyczyn które jedynie utrudniają lecz nie uniemożliwiajaą sporządzenia testamentu zwykłego.